فرابینش

باکتری هلیکوپیلوری نوعی باکتری مارپیچی،درنمونه ی بافت و شیره ی معده یافت شده بود که به دلایلی قابل کشت نبود اما سرانجام باری مارشال در محیط کشت غنی شده و شرایط میکروآئروفیل باکتری مذکوررا که از معده ی فرد مبتلا به بیماری گوارشی برداشت کرده بود، کشت داد. بعد از پنج روز، کلنی باکتری مشاهده شد .وی با استفاده از اصول کخ ارتباط عفونت این باکتری با بیماری های گوارشی به اثبات رساند .

چگونه هلیکو باکتر پیلوری در شرایط خشن و سخت معده قادر به رشد و بیماری زایی است ؟

1)این باکتری دارای آنزیم اوره آز است.)اوره در اسید معده را به آمونیاک تبدیل می کند)

)با داشتن شکل مارپیچی و مته ای و هم چنین آنزیم های هضم کننده ی مانند موسیناز، از لایه مخاطی معده عبور کرده وخود را به سلول های ایپتلیال (pH=7) می رساند.

3)با وجود تحریک سیستم ایمنی (لنفوسیت)، حذف نشده و یک عفونت پایدار ایجاد میکند.همچنین این باکتری تحت تاثیر آنتی بیوتیک قرار نمیگیرد.

نوع عارضه گوارشی بستگی دارد به :

الف)هلیکو باکتر پیلوری (ریسک فاکتور مهم ) ب)ژنتیک میزبان انسانی ج)عوامل محیطی (نوع تغذیه ،سیگار کشیدن ،استرس و...)

فاکتورهای پیلوری :اوره آز ،VacA،VagA که این سه مورد بیشترین نقش را در استقرار باکتری دارند تا در بیماری زایی اش .

فاکتور های مستعد کننده :

سن بالای 70 سال ،مصرف آسپیرین ،استفاده از NSAID، سابقه ی زخم یا خون ریزی معده

اپیدمیولوژی :

به چند دلیل مهم مطالعه در زمینه هلیکو باکتر پیلوری نسبت به سایر باکتری ها متفاوت است :

1.ناشناخته بودن میزبان محیطی (مواردی درادامه بیان میشود که با طور حتم اثبات نشده است )

2.شیوع بالای هلیکو باکتر پیلوری در جوام بشری و بی علامت بودن آن (حدود 75%)

3.سیر عفونت مزمن هلیکو باکتر پیلوری (میتواند از کودکی کسب و تا آخرعمر در معده بماند )

4.نبود مدل حیوانی برای آزمایش (اگر هم وجود داشته باشد؛عوارضی که درحیوانات مشاهده میشود، شبیه انسان نیست)

5.پرنیاز بودن هلیکو باکتر پیلوری و عدم رشد در محیط های آب و خاک ومواد خوراکی(این باکتری نیازمند مکمل هایی مثل سرم ،خون، گرم خانه گذاری با اکسیژن کم هست )

پراکنش هلیکو باکتر پیلوری:

هلیکو باکتر پیلوری از طریق میزبان ناشناخته به انسان منتقل میشود وبا مهاجرت انسانها از آفریقا به نقاط مختلف دنیا منتقل شده و از طرفی در طی گذر زمان هلیکو باکتر پیلوری نیز تغییرات فیلوژنتیک (فیلوجغرافیک)متفاوتی پیدا کرده است. با بررسی فیلو جغرافیک با روش MLSTو 7ژن (house keeping)، هلیکو باکتر پیلوری در 7گروه دسته بندی شده است :

1.اروپا(اروپا ،خاورمیانه ،هند،جنوب_شرق آسیا) 2.شمال_شرق آفریقا 3.آفریقای یک (غرب وجنوب آفریقا) 4.آفریقای دو(جنوب آفریقا)5. آسیای دو(شمال هند،بنگلادش،تایلند،مالزی) 6.Sahul(استرالیا،گینه جدید)

7.شرق آسیا(Maori،تایوان ،Melonesians  وpolyneians)،Amerind(آمریکا)

درایران قبایل مختلف مثل کرد،لر،فارس، آذری وهمچنین گیلکی ومازندران باتوجه به تحقیقات سویه مشابه گروه اروپا دارند.

راه انتقال هلیکو باکتر پیلوری:

هلیکو باکتر پیلوری تا بحال از دهان و روده ی انسان کشف نشده است؛زیرا یک باکتری گوارشی است پس حدس زده میشود که ورودش به معده باید از طریق نوشیدن آب وخوردن غذا (دهانی)باشد.اما این باکتری در آب ، غذا،شیر و درشرایط شیمیایی و فیزیکی مثل اکسیژن زیاد قادر به زنده ماندن نیست.پس این احتمال می رود که DNAاین باکتری در فاضلاب باشد اما درصورت نمیتواند عفونت زایی کند.

محتمل ترین راه های انتقال:مدفوعی_دهانی ، دهانی_دهانی(مثال بوسیدن)،معدی _دهانی 

برخلاف سایر باکتری ها که در شرایط سخت اسپور تولید می کنند و یا به شکل کروی در می آیند، هلیکو باکتر پیلوری از شکل تیپیک اسپیرال و فعال به فرم کوکوئید یا کروی غیرفعال در می آید.

مخازن محیطی هلیکو باکتر پیلوری :

الف)آمیب : آمیب ها هم خود وهم باکتری درون سلولش را از شرایط سخت حفظ میکنند.درگزارشی هلیکو باکتر پیلوریدر غیاب شرایط میکروآئروفیلی، فعالیت حیاتی خودرا تا 8 هفته درون آمیب اکانتومبا کاستلانی حفظ کرده است.

ب)مخمر:شاید کاندیدا مخزن محیطی مناسبی برای هلیکو باکتر پیلوری باشد؛زیرا در شرایط دستگاه گوارش ،پوست، سطوح مخاطی بدن انسان و...هست و میتواند نیازهایش را برطرف کند.

هلیکو باکتر پیلوری و زخم گوارشی:

زخم پپتیک نتیجه ی برهم خوردن تعادل بین اسید وپپسین و ترمیم مخاط معده است.

فاکتور مستعدکننده ی زخم :در زنان سنین بالا بیشتر از مردان ،عفونت هلیکو باکتر پیلوری ،مصرف NSANIو استروئید، کشیدن سیگار و مصرف بالای نمک .

هلیکو باکتر پیلوری و سرطان معده :

سرطان معده براساس محل :

الف)غیرکاردیا :دورتر از ابتدای معده بروزمیکند.در 90% مواقع عاملش هلیکو باکتر پیلوری است. ب)کاردیا :درابتدای معده ودرمحل اتصال به مری بروز میکند .

ریسک فاکتورهای مهم: نوع تغذیه(خوردن عذای نمک سودشده )،مصرف کم میوه ،مصرف الکل وپیپ ،سابقه ی فامیلی، عوامل محیطی دیگر مثل میزان پایین آنتی اکسیدان درغذا،خوردن لبنیات و...

درمان عفونت هلیکو باکتر پیلوری:

رژیم دارویی:

A)دو آنتی بیوتیک +امپرازول(کاهش دهنده) B)رژیم دو هفته ای ،سه دارویی:دوآنتی بیوتیک + امپرازول

C)چهار دارویی :دو آنتی بیوتیک+امپرازول+نمک بیسموت (خاصیت ضد میکروبی وترمیم بافت)

در سال 2017 مقاومت دارویی هلیکو باکتر پیلوری به آنتی بیوتیک وداروهایی مثل مترونیدازول وکلارتیرومایسین،افزایش یافت که علتش مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک هابود.طبق تحقیقات در ایران با استفاده از تست حساسیت آنتی بیوتیکی ،متوجه شدند که هلیکو باکتر پیلوری بیشترین حساسیت را به فورازولیدون دارد.فورازولیدون به عنوان جایگزینی با 4 داروی آنتی بیوتیک آموکسی سیلین ،بیسموت و رانیتیدین و 3 دارویی با آموکسی سیلین ،PPIاستفاده میشود.

ریفلاکس (GERD)

باوجود اینکه اقدامات درمانی و رژیم آنتی بیوتیکی ،شیوع زخم کاهش یافته اما ریفلاکس معده افزایش چشمگیری پیدا کرده است .ریفلاکس باوجود کشنده نبودن یک ریسک فاکتور مهم برای سرطان معده (کاردیا) یا سرطان مری است.از دلایل به وجود آمدن GERDوافزایش اسید معده میتواند حذف هلیکو باکتر پیلوری باشد ؛زیرا این باکتری با ایجاد تغییرات در آتروفی مخاط معده و تخریب سلول های پارتیال (عامل کلیدی دربروز GERD)موجب کاهش اسید معده ومحافظت مری میشود.از آنجا که هلیکو باکتر پیلوری در معده با انسان همزیستی مسالمت آمیزپیدا کرده و با سیستم ایمنی به تعادل رسیده است ،در اثر حضورش درمعده فوایدی هم دارد که بهتراست اقدام به ریشه کنی و حذفش فقط در شرایطی صورت بگیرد که منجربه زخم و یا سرطان شود .